Zaduszki

Zaduszki to czas, kiedy odwiedzamy cmentarze oraz groby bliskich. Nawet taki czas zadumy nad przemijaniem ma swoje odzwierciedlenie w przepisach. Zaduszki zatem moją swoje odzwierciedlenie w przepisach. 

Przede wszystkim występuje takie pojęcie jak prawo do grobu. Charakter prawa do grobu jest niejednoznaczny. Prawo do grobu jest związane z prawem do pochówku. Oba te prawa zalicza się do kategorii dóbr osobistych.

Przepisy dotyczące cmentarzy zostały zawarte w ustawie  z 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Ustawa wyróżnia groby:

  • ziemne.
  • murowane.
  • rodzinne.
  • katakumby.
  • kolumbaria.

Natomiast sam grób (na przykład murowany) trwale związany z gruntem, nie stanowi przedmiotu odrębnej własności od nieruchomości.

Prawo do pochowania zwłok osoby zmarłej w określonym miejscu mogą realizować osoby bliskie. Przy czym wola zmarłego powinna być decydująca. Jeżeli zmarły nie wyraził woli dotyczącej miejsca pochowania, to osoby uprawnione powinny podjąć zgodną decyzję.

O miejscu grobu decyduje ten bliski, który działa najbardziej w zgodzie z wolą zmarłego (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 19.11.2020 r., sygn. akt II CSK 30/19).

Prawo do grobu obejmuje szereg uprawnień przysługujących osobom, dla których kult pamięci osoby zmarłej, pochowanej w grobie, jest ich własnym dobrem osobistym. Niemniej jednak uprawnienia te mogą przysługiwać więcej niż jednej osobie. W razie rozbieżności stanowisk osoby te mogę zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie. Rozstrzygnięcie tej kolizji jest uzależnione od okoliczności danej sprawy. Ma na to wpływ przede przede wszystkim charakter więzi osób uprawnionych z osobą zmarłą.

Co więcej za życia można można domagać się ustalenia, czy dana żyjąca osoba ma prawo do wyboru miejsca własnego pochowania przed prawami innej osoby.

Nie można zapominać, że grób jako miejsce spoczynku zmarłego pozostaje też pod ochroną prawa karnego.

Zmiana czasu na zimowy

Zmiana czasu na zimowy nastąpi w najbliższą z soboty na niedzielę. Wtedy zmieniamy wskazania zegarów z godziny 3 na godzinę 2. Termin zmiany czasu wynika z treści Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów.  Rozporządzenie to wydano na podstawie przepisów ustawy o czasie urzędowym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa ta wprowadziła pojęcie czasu urzędowego oraz możliwość jego cyklicznej zmiany.

Dodać należy, że na terenie państw Unii Europejskiej zmiana czasy wynika z przepisów dyrektywy w sprawie ustaleń dotyczących czasu letniego.

Zmiana czasu na zimowy ma nie tylko wpływ na działanie zegarków. Należy pamiętać, że wynagrodzenie, które należy się pracownikowi, uzależnione jest od liczby faktycznie przepracowanych godzin. Zmiana czasu ma to znaczenie, że pracownik świadczący pracę podczas tej zmiany będzie pracował na przykład 9 godzin zamiast 8. Za taką liczbę godzin powinien on otrzymać wynagrodzenie.

Upływ czasu ma też wpływ na inne zdarzenia prawne. Na przykład po upływie czasu może dojść do nabycia własności poprzez zasiedzenie. Należy w tym przypadku posiadać rzecz przez odpowiedni okres. Kolejny przykład związany jest z obliczaniem wieku człowieka. Zmienia się  on z rozpoczęciem dnia wyznaczonego datą urodzin. Osoba, która urodziła się na przykład 5 marca kończy kolejny rok życia o północy z 4 na 5 marca.

Stosownie do dyspozycji art. 112 zdanie drugie kc przy obliczaniu wieku osoby fizycznej termin upływa nie z końcem ostatniego dnia, lecz z jego początkiem (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy z dnia 26.11.2013 r. w sprawie sygn. akt I UK 297/13).

Prowadzenie auta po narkotykach

Prowadzenie auta po narkotykach to popularne określenie przestępstwa, które polega na kierowaniu pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym (ale też wodnym lub powietrznym) pod wpływem środka odurzającego. Jest to przestępstwo, którego popełnienie skutkuje ponoszeniem odpowiedzialności karnej.

Pojęcie środka odurzającego dotyczy nie tylko środków opisanych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii. Dotyczy to też innych substancji, których działanie na układ nerwowy, powoduje obniżenie sprawności kierowcy.

Sąd, który rozpoznaje sprawę o takiego rodzaju przestępstwo powinien ustalić, czy środek ten miał realny wpływ na sprawność psychomotoryczną kierującego. Wpływ ten powinien być podobny, jak w sytuacji znajdowania się pod wpływem alkoholu.

Niezbędne jest przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu toksykologii. Co istotne to nie kryterium ilościowego stężenia środka odurzającego wpływa na ocenę, czy sprawca znajdował się w stanie pod wpływem środka odurzającego. Ważniejsze jest kryterium indywidualnego oddziaływania na konkretnego sprawcę.

Należy zatem nie tylko stwierdzić występowanie takiego środka w organizmie osoby kierującej pojazdem. Trzeba też określić, czy środek ten wpłynął na zachowanie kierującego w stopniu podobnym jak alkohol.

Oskarżony zrealizował znamiona przypisanego mu przestępstwa z art. 178a § 1 kk, albowiem prowadził pojazd mechaniczny znajdując się pod wpływem środka odurzającego, tj. kanabinnoli, a jego sprawność psychomotoryczna zgodnie z opinią biegłego z zakresu toksykologii była ograniczona w stopniu, jaki powoduje alkohol w stężeniu powyżej 0,5 promila (wyrok Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 20.11.2018 r., sygn. akt II K 621/18).

Prowadzenie auta po narkotykach jest zatem nie tylko niebezpiecznie, ale stanowi czyn zagrożony karą. Niemniej jednak każdy oskarżony ma prawo do obrony. Elementem tego prawa jest możliwość skorzystania z pomocy obrońcy. Obrońcą w postępowaniu karnym może być adwokat.

Rozwód czyli walka o wszystko

Rozwód czyli walka o wszystko. Wiele aspektów składa się na to, że sprawy rozwodowe należą do skomplikowanych.

Przede wszystkim w postępowaniu rozwodowym można domagać się ustalenia winy rozkładu pożycia. Przypisanie winy rozkładu pożycia może być najczęściej skutkiem naruszenia osobistych lub majątkowych obowiązków małżonków. Jako przykłady zdarzeń pozwalających na przypisanie winy wymienia się:

  • zdradę.
  • nadużywanie alkoholu.
  • opuszczenie współmałżonka.
  • stosowanie przemocy domowej
  • nielojalność, naganny stosunek do członków rodziny.

W konsekwencji uznania przez sąd, że jeden z małżonków ponosi wyłączną winę w rozkładzie pożycia może być zasądzenie alimentów na rzecz małżonka niewinnego. Dodatkowo należy ustalić, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Poza kwestią winy w sprawie o rozwód, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, dochodzą kwestię związane z władzą rodzicielską, alimentami, a także wykonywaniem kontaktów. Można to ująć w ten sposób, że do sprawy dorosłych małżonków dochodzą trzy sprawy rodzinne, którymi normalnie zajmuje się sąd rejonowy. Poza tym w tym zakresie konieczne może być udzielenie zabezpieczeń przez sąd w postępowaniu o rozwód.

Do tego mogą dochodzić kwestie związane z mieszkaniem małżonków i ich majątkiem. W wyroku rozwodowym dopuszczalne jest orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Poza tym można orzec eksmisję małżonka, którego zachowanie uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Oznacza to, że slogan – rozwód walka o wszystko – nie jest pustym hasłem. Bez adwokata, który specjalizuje się w prowadzeniu spraw rozwodowych może być trudno uzyskać satysfakcjonujące orzeczenie.

Dzień Kundelka

Dzień Kundelka przypada na 25 października każdego roku. Za tą niewinną rocznicą kryje się całkiem poważna ustawa. Otóż ustawa o ochronie zwierząt została podpisana 21 sierpnia 1997 r.  Zaczęła ona obowiązywać od 24 października tego samego roku. Natomiast następnego dnia obchodzony jest Dzień Ustawy o Ochronie Zwierząt.

Zgodnie z przepisami tej ustawy zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek zaś jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę.

Paradoksalny jest natomiast przepis, który stanowi, że w sprawach nieuregulowanych do zwierząt stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące rzeczy.

Oznacza to, że zwierzę raz nie jest rzeczą, a raz nią jest.

Jakkolwiek zwierzęta nadal pozostają w sferze stosunków prawnych jedynie przedmiotami prawa, są to jednak przedmioty szczególne, korzystające z ochrony prawnej wynikającej z obowiązków człowieka wobec zwierząt w zakresie poszanowania, ochrony i godnego traktowania (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 20 października 2011 r. w sprawie sygn. akt III KK 159/11).

Każde zwierzę wymaga humanitarnego traktowania. Zabrania się znęcania nad zwierzętami. Za znęcanie uważane jest na przykład porzucanie zwierzęcia. Właściciel nie może porzucać psa.

Za naruszenie przepisów dotyczących ochrony praw zwierząt można ponosić odpowiedzialność karną. Natomiast prawa pokrzywdzonego może wykonywać organizacja społeczna, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt.

Na szczęście Dzień Kundelka można świętować bez żadnej ustawy, czy też pozwolenia. Co więcej można go celebrować każdego dnia.

Nowe przepisy drogowe

Nowe przepisy drogowe obowiązują od 1 czerwca 2021 r. Zmiany dotyczą kwestii dotyczących: ruchu pieszych, dopuszczalnej prędkości oraz zachowania bezpiecznego odstępu.

Przede wszystkim pieszy, który wchodzi na jezdnię, czy też przez nią przechodzący jest obowiązany zachować szczególną ostrożność. Natomiast pieszy, który znajduje się na przejściu dla pieszych, ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.
Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany:
  • zachować szczególną ostrożność,
  • zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego,
  • ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście.
Zabronione zostało korzystanie przez pieszego z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia, przechodzenia przez jezdnię lub torowisko – w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, torowisku lub przejściu dla pieszych. Dotyczy to też sytuacji, gdy pieszy korzysta z przejścia dla pieszych.
Prędkość dopuszczalna pojazdu  na obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h. Prędkość ta jest niezależna od pory dnia.
Podczas przejazdu autostradą, czy też drogą ekspresową należy zachować minimalny odstęp pomiędzy pojazdami, które są na tym samym pasie ruchu. W nowych przepisach odstęp ten został określony jako nie mniejszy niż połowa liczby określającej prędkość pojazdu, którym porusza się kierujący, wyrażonej w kilometrach na godzinę. Odstęp ten wyraża się w metrach. Przepis nie ma zastosowania podczas wyprzedzania.
Nowe przepisy drogowe mają w zamierzeniu poprawić bezpieczeństwo pieszych, ale też dotyczą ruchu pojazdów na autostradach. Więcej na ten temat znajduje się na stronie Ministerstwa Infrastruktury.
Ponad 95% pieszych ma szanse przeżyć wypadek przy prędkości uderzenia przez pojazd mniejszej niż 30 km/h, a szanse te bardzo spadają, gdy prędkość pojazdu uderzającego w pieszego jest większa od 50 km/h.
Adwokat Roman Gładysz, Kancelaria Adwokacka w Opolu, zajmuje się sprawami dotyczącymi prawa o ruchu drogowym.

Ujemne oprocentowanie lokaty

Ujemne oprocentowanie lokaty według wypowiedzi Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nie jest dopuszczalne. Niemniej jednak sektor bankowy rozważa wprowadzenie ujemnego oprocentowania depozytów gromadzonych na kontach klientów indywidualnych. Może to prowadzić do sporów z bankami.

Najczęściej umowa o lokatę bankową zobowiązuje klienta do:

  • dokonania wpłaty w banku oznaczonej sumy pieniężnej.
  • utrzymywania lokaty przez czas oznaczony w umowie.

Natomiast bank jest zobowiązany do:

  • przyjęcia określonej kwoty pieniężnej na czas oznaczony.
  • umieszczenia kwoty lokaty na odpowiednim rachunku i prowadzeniu takiego rachunku.
  • zwrotu lokującemu takiej samej sumy pieniężnej.
  • zapłaty lokującemu odsetek zgodnie z treścią umowy.

Celem lokaty jest uzyskanie odsetek, a stopa procentowa może być stała lub zmienna. Oznacza to, że umowa o lokatę terminową jest zawsze umową odpłatną.

Występują też klauzule kapitalizacji odsetek, które polegają na tym, że bank oblicza odsetki w okresach krótszych niż okresy umowne (np. miesięcznych, kwartalnych). Są one dopisywane do sumy lokaty. Jest to dodatkowy dochód dla lokującego.

Szczegółowa regulacja umowy o lokatę terminową zawarta jest w regulaminie i wzorcach umownych stosowanych przez bank.

Ujemne oprocentowanie lokaty byłoby zatem zaprzeczeniem właściwości tego rodzaju umowy. Prowadzi to bowiem do sytuacji, gdy klient banku nie uzyskuje pełnego zwrotu wpłaconej sumy pieniężnej. Do takiej sytuacji może dojść, gdy lokujący wypowie umowę przed terminem. Bank nie może też zmienić wysokości oprocentowania lokaty w trakcie trwania umowy bez poinformowania o tym klienta, który ma możliwość odstąpienia od takiej umowy bez żadnych negatywnych dla siebie konsekwencji.

Zakaz wyprowadzania psów

Zakaz wyprowadzania psów to podobno ostatnio temat żywej dyskusji w mediach społecznościowych. Prawdopodobnie ma to związek ze zmianą wysokości grzywny nakładanej w drodze mandatu za czyn z art. 77 kodeksu wykroczeń. Przedmiotem ochrony, który wynika z treści tego przepisu, jest bezpieczeństwo ludzi, a także mienia. Dobra te mogą zostać zagrożone poprzez nieostrożne trzymanie zwierzęcia, którym może być zwierzę gospodarskie, czy też domowe.

Są dwa rodzaje wymaganych środków ostrożności:
  • zwykłe.
  • nakazane.
Przez zwykłe środki ostrożności uważane są powszechnie przyjęte reguły oraz zasady obchodzenia się ze zwierzęciem.
Nakazane środki ostrożności wynikają z obowiązujących przepisów.

Mogą to być na przykład przepisy ustawy o ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Uchwała rady gminy wraz z regulaminem zawiera szczegółowe zasady utrzymania czystości i porządku.

Obligatoryjnymi częściami takiego regulaminu są postanowienia dotyczące obowiązków osób trzymających zwierzęta domowe. Naruszenie takich przepisów można oceniać jako niezachowanie nakazanych środków ostrożności w rozumieniu art. 77 kw.

Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że przepisy regulaminu nie mogą być formułowane w sposób kategoryczny i niedopuszczający wyjątków, co nie uwzględnia specyficznych cech biologicznych, wieku, stanu zdrowia, a także fizjologii zwierząt. Nakaz wyprowadzania psa na smyczy i w kagańcu i to niezależnie od jego cech oraz innych uwarunkowań może w prowadzić do działań niehumanitarnych. Ograniczenia uprawnień właściciela psa bądź nałożenie na niego dodatkowych obowiązków muszą być ustanawiane z poszanowaniem zasady proporcjonalności.

W przypadku wykroczenia z art. 77 § 2 kw najważniejsza jest ocena, czy konkretne zwierze, o indywidualnych cechach zachowuje się w sposób niebezpieczny. Ocena ta dotyczy danej sytuacji, kiedy zwierzę swoim zachowaniem wytworzyło jakiś konkretny stan niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia człowieka.

Zakaz wyprowadzania psów jest więc tylko sloganem prasowym, który nie ma pokrycia w rzeczywistości prawnej. Za szkody wyrządzone przez zwierze domowe i tak zawsze odpowiada człowiek. Może być to odpowiedzialność karna, czy też za wykroczenie, ale też odpowiedzialność cywilna.

Podwyżka mandatów

Podwyżka mandatów związana jest, z tym że w dniu 10 kwietnia 2021 r. wchodzi w życie zmiana rozporządzenia, które wskazuje wysokość mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń.

Zmiany obejmują następujące czyny z kodeksu wykroczeń:

  • za czyn z art. art. 77 § 1 kw, który dotyczy niezachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia – mandat od 50 zł do 250 zł.
  • art. 77 § 2 kw, który dotyczy niezachowania zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka – mandat 500 zł.
  • art. 117 § 1 kw, który dotyczy niewykonywanie obowiązku utrzymania czystości i porządku w obrębie nieruchomości lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego i zwalczania chorób zakaźnych – mandat od 100 zł do 250 zł.
  • art. 117 § 2 kw, który dotyczy nieutrzymywania przez przewoźnika obowiązanego do zapewnienia podróżnym odpowiednich warunków higieny, środka transportu we właściwym stanie sanitarnym – mandat od 100 zł do 250 zł.

Poza tym podwyżka mandatów dotyczy czynów opisanych w ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, które polegają na:

  • udostępnianiu wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych osobom do lat 18 – mandat 500 zł.
  • wprowadzaniu do obrotu wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, szkół i placówek oświatowo-wychowawczych oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych – mandat 500 zł.
  • sprzedawaniu papierosów w opakowaniach zawierających mniej niż dwadzieścia sztuk oraz luzem bez opakowania – mandat 100 zł.
  • wprowadzaniu do obrotu wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych oraz ich części w systemie samoobsługowym, z wyjątkiem sklepów wolnocłowych – mandat 100 zł.
  • nieumieszczeniu w punkcie detalicznym widocznej i czytelnej informacji o treści: „Zakaz sprzedaży wyrobów tytoniowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych osobom do lat 18”  – mandat 150 zł.
  • nieumieszczeniu przez właściciela lub zarządzającego obiektem lub środkiem transportu informacji o zakazie palenia – mandat 150 zł.

Alimenty a koronawirus

Alimenty a koronawirus to ostatnio bardzo poważny temat rozważań nie tylko teoretyków, ale też praktyków prawa rodzinnego. Czy wpływ epidemii koronawirusa na możliwości zarobkowe może doprowadzić do zmniejszenia wysokości alimentów? Czy też zwiększenie kosztów utrzymania dziecka wskutek pandemii może skutkować podwyższeniem alimentów?

W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

art. 138 kro

Co do zasady zmiana stosunków polega na:

  • istotnym zmniejszeniu lub
  • ustaniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego albo
  • istotnym zwiększeniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.

Powinno to doprowadzić do zmiany wysokości alimentów.

Zmiana stosunków powoduje też także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa. Jest to sytuacja, kiedy na przykład uprawniony stał się zdolny do samodzielnego utrzymywania się. Inne przykłady to sytuacja, gdy doszło do zaprzeczenia ojcostwa, unieważnienie uznania dziecka, rozwiązania przysposobienia.

Z orzecznictwa sądowego wynika, że przez „zmianę stosunków” należy rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych. Zatem nie każda zmiana w życiu obowiązanego czy uprawnionego do alimentów będzie podstawą do zmiany orzeczenia alimentacyjnego, w szczególności jeśli nie ma charakteru trwałego, zasadniczego, i nie wyczerpuje przesłanek, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty a koronawirus to hasło jeszcze nie znalazło odzwierciedlenia w upublicznionych wyrokach sądowych. Można zatem przypuszczać, że sprawy, które są związane z sytuacją pandemiczną, są jeszcze w toku. W każdym razie jest możliwość, aby taka argumentacja była podstawą pozwu o zmniejszenie wysokości alimentów albo ich podwyższenie. Wszystko zależy od okoliczności danego przypadku. W sprawach rodzinnych należy jednak pamiętać, aby przedstawić rzetelne dowody, które potwierdzają zgłoszone sądowi żądanie.