Zabezpieczenie majątkowe

W postępowaniu karnym możliwe jest zabezpieczenie majątkowe. Zabezpieczenie polega to na tym, że gdy oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa, za które można orzec karę grzywny (czy też inne środki penalne o charakterze finansowym) upoważniony organ może wydać postanowienie w celu zabezpieczenia wykonania kary.

Co uzasadnia wydanie postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym? Podstawą takiego postanowienia jest okoliczność, że w sprawie występuje obawa, że bez niego nie będzie można wykonać orzeczenia w sprawie karnej albo będzie to utrudnione.

Ciekawostką jest to, że zabezpieczenie jest wykonywane w sposób określony w przepisach postępowania cywilnego. Zabezpieczeniem może być więc na przykład hipoteka przymusowa.

W postępowaniu przygotowawczym o zabezpieczeniu decyduje prokurator, a w późniejszym etapie postępowania karnego decyzję taką może wydać sąd. Na orzeczenie takie przysługuje zażalenie.

Rozmiar zabezpieczenia majątkowego powinien odpowiadać jedynie potrzebom tego, co ma zabezpieczać i należy je niezwłocznie uchylić w całości lub w części, jeśli ustaną przyczyny, wskutek których zostało ono zastosowane.

Zabezpieczenie upada, gdy nie zostaną orzeczone prawomocnie grzywna, czy też inne środki kompensacyjne, które obciążają finansowo oskarżonego.

Zabezpieczenie majątkowe stanowi istotne ograniczenie prawa do dysponowania swoim mieniem przez osobę, która korzysta z domniemania niewinności. Jego stosowanie powinno być ograniczone, jeżeli w świetle okoliczności sprawy rysuje się realna szansa wykonania kary i wyegzekwowania środków karnych (kompensacyjnych) bez tego środka przymusu.

Spis inwentarza

Spis inwentarza kojarzy się bardziej z ewidencją zwierząt hodowlanych niż ze sprawami spadkowymi. Niemniej jednak jest to instytucja prawa spadkowego.

Jedną z metod zabezpieczenia majątku spadkowego jest przeprowadzenie spisu inwentarza. Polega to na ustaleniu oraz wymienieniu całego majątku spadkowego, ale także długów spadkowych. Należy przy tym określić wartości każdego z przedmiotów wchodzących w skład spadku, a także obliczyć wartość czystego spadku. Wszystko to ma związek z zabezpieczeniem spadku.

Poza tym omawiany spis wyznacza zakres odpowiedzialności spadkobiercy za długi spadkowe. Ma to także znaczenie w postępowaniu o dział spadku. Można więc stwierdzić, że celem spisu jest ustalenie majątku spadkodawcy dla wyznaczenia kwotowych granic odpowiedzialności za długi spadkowe. Wpływa to na sytuację spadkobierców przyjmujących spadek z dobrodziejstwem inwentarza oraz w przypadku ujawnienia zapisu windykacyjnego.

Osobowy uprawnione do wystąpienia z wnioskiem o spis inwentarza to na przykład:

  1. spadkobierca
  2. uprawniony do zachowku
  3. zapisobiorca
  4. wykonawca testamentu

Katalog ten jest więc szerszy niż katalog uprawnionych do sporządzenia wykazu inwentarza. Wniosek można złożyć do sądu albo komornika.

Od postanowienia w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza, wydanego na podstawie art. 644 w związku z art. 637 § 2 kpc, przysługuje apelacja.

Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 23.08.2006 r., III CZP 52/06

Należy dodać, że tak sporządzony spis ma charakter dokumentu urzędowego. W danej sprawie spadkowej można sporządzić tylko jeden spis.

Odszkodowanie

W razie wyrządzenia szkody, która dotyczy osoby, poszkodowanemu należy się odpowiednie odszkodowanie.

Co do zasady wyróżniamy dwa rodzaje szkód na osobie:

  • szkodę majątkową.
  • krzywdę niemajątkową.

Poszkodowany jest osobą uprawnioną do uzyskania odpowiedniej kompensaty w przypadku doznania, którejkolwiek z wymienionych rodzajów szkód.

Za uszkodzenie ciała uznaje się wszelkie rodzaje naruszenie integralności cielesnej, które pozostawia ślady wewnętrzne oraz zewnętrzne.

Natomiast rozstrój zdrowia to inaczej wszelkie inne zakłócenia funkcjonowania organizmu, a więc wszelkie nerwice czy też choroby psychiczne.

Po pewnym czasie leczenia w warunkach szpitalnych pojawia się często konieczność dalszego leczenia w warunkach domowych. Wtedy to osoby najbliższe dla poszkodowanego podejmują nad nim dalszą opiekę.

Z orzecznictwa sądowego wynika,  że nie jest istotne, czy opieka wykonywana jest przez osobę najbliższą, czy też trudniącą się tym zawodowo.

Fakt ponoszenia ciężaru opieki nad poszkodowanym w czasie leczenia przez członków najbliższej rodziny nie zwalnia sprawcy szkody od zwrotu kwot obejmujących te świadczenia. Inaczej mówiąc, ma to istotny wpływ na odszkodowanie.

W celu ustalenia kosztów opieki sprawowanej nad poszkodowanym powinno przyjmować się koszty wynagrodzenia osoby mającej odpowiednie kwalifikacje do wykonywania tych czynności.

Pojawiają się też orzeczenia, gdzie twierdzi się, że przy opiece sprawowanej przez członków rodziny bardziej adekwatne jest stosowanie stawek właściwych dla zlecenia usług pomocy domowej. Doświadczenie życiowe ma wskazywać, że usługi zawierane w zakresie usług opiekuńczych oraz bytowych są opłacane na poziomie nieco wyższym niż minimalny.

Poszkodowany, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, może domagać się odszkodowania z tytułu kosztów opieki sprawowanej nad nim nieodpłatnie przez osoby bliskie. Taka teza wynika z uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego w sprawie sygn. akt III CZP 31/19 z dnia 22 lipca 2020 r.

Nie sposób pominąć mediacji jako alternatywnego sposobu uzyskania odszkodowania. W każdej sprawie dotyczącej tego rodzaju roszczeń możliwe jest przeprowadzenie postępowania mediacyjnego. Dopuszczalna jest mediacja sądowa oraz umowna.

Orzeczenia sądowe z września 2020 r.

  • Wniesienie przez stronę pisma procesowego, „z którego treści wynika, że strona nie zgadza się z rozstrzygającym sprawę co do istoty orzeczeniem”, gdy w świetle okoliczności sprawy nie ma pewności, czy stanowi ono apelację czy też wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, skutkuje powinnością sądu zwrócenia się do strony o wyjaśnienie, czy jej pismo należy traktować jako apelację, która jest niedopuszczalna i zgodnie z art. 373 § 1 kpc będzie podlegać odrzuceniu, czy też stanowi w istocie wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w rozumieniu art. 328 § 1 kpc, po otrzymaniu którego zacznie biec termin z art. 369 § 1 lub § 11 kpc do wywiedzenia apelacji. Podstawę prawną wezwania stanowi art. 130 § 1 zdanie 1 kpc, stosowany pod rygorem zwrotu pisma procesowego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29.09.2020 r., sygn. akt III UZP 2/20).
  • Inspektorowi pracy na podstawie art. 631 kpc nie przysługuje uprawnienie do wytoczenia na rzecz obywatela powództwa obejmującego żądanie ustalenia treści stosunku pracy lub sposobu ustania stosunku pracy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24.09.2020 r., sygn. akt III PZP 1/20).
  • Żądanie uznania postanowienia wzorca umowy za niewiążące konsumenta (art. 385[1] kc) nie jest tożsame ani nie zawiera się w żądaniu ustalenia nieważności umowy (art. 58 kc) (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15.09.2020 r., sygn. akt. III CZP 87/19).
  • Jeżeli wskutek odroczenia terminu spełnienia świadczenia, roszczenie przestało być wymagalne, jego przedawnienie rozpoczyna ponownie bieg dopiero z upływem nowego terminu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2020 r., sygn. akt III CZP 88/19).
  • Od zażalenia na postanowienie w przedmiocie sprostowania albo odmowy sprostowania orzeczenia pobiera się opłatę określoną w art. 19 ust. 3 pkt 2 w związku z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 755 ze zm.) (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2020 r., sygn. akt III CZP 86/19).
  • Stwierdzona prawomocnym postanowieniem komornika sądowego (art. 770 kpc) należność z tytułu opłat egzekucyjnych przewidzianych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1309 ze zm.) przedawnia się w terminie właściwym dla przedawnienia kosztów sądowych (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2020 r., sygn. akt. III CZP 84/19).
  • Żądanie unieważnienia umowy przewidziane w art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (obecnie t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 2070), jest postacią roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego (art. 363 § 1 kc), którego skuteczne dochodzenie jest uzależnione od spełnienia ogólnych przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2020 r., III CZP 80/19).
  • Odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, przysługujące leasingobiorcy w związku z poniesieniem wydatków na naprawę uszkodzonego pojazdu będącego przedmiotem leasingu, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim nie może on obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku zapłaconego (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.09.2020 r., sygn. akt III CZP 90/19).