Dział spadku to inaczej rozdysponowanie pomiędzy spadkobierców składników majątku spadkodawcy. Podstawowym celem działu spadku jest podział spadku między spadkobierców. Niemniej jednak spadkobierca może rozporządzić udziałem w przedmiocie należącym do spadku, ale koniecznym jest uzyskanie na to zgody od pozostałych spadkobierców.
Orzeczenie o dziale spadku w zakresie kształtującym nowy stan prawny ma charakter konstytutywny (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 01.12.2000 r., sygn. akt V CZ 105/00).
Dział spadku wywołuje takie przykładowe skutki prawne jak:
- spadek przestaje istnieć jako samodzielna masa majątkowa.
- spadkobiercy uzyskują uprawnienia do rzeczy, a także innych praw wchodzących w skład spadku.
- kończy się odpowiedzialność solidarna spadkobierców za długi spadkowe, a ich odpowiedzialność staje się ograniczona odpowiednio do wielkości przypadających im udziałów.
- dopuszczalne jest swobodne oraz samodzielnie dysponowanie przez spadkobierców przedmiotami uzyskanymi na podstawie spadkobrania.
Przeprowadzenie działu spadku możliwe jest poprzez umowę zawartą pomiędzy spadkobiercami albo też w drodze postępowania sądowego.
Każdy ze spadkobierców ma uprawienie do żądania dokonania działu spadku. Postępowanie wszczynane jest na wniosek. Oznacza to, że sądowy dział spadku prowadzony jest w trybie postępowania nieprocesowego. Możliwe jest złożenie zgodnego wniosku przez wszystkich spadkobierców. Wówczas to sąd ma możliwość wydania orzeczenia zgodnie z treścią takiego wniosku. W każdym razie sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek, ale tylko z ważnych powodów może zostać on ograniczony do części spadku.
Wniosek o dział spadku składa się do sądu spadku, którym jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
W postępowaniu działowym sąd z urzędu ustala skład oraz wartość spadku. Wartość spadku można ustalić na podstawie zgodnego określenia go przez spadkobierców albo na podstawie dowodu z opinii biegłego.