Dzień Babci

Dzień Babci jest obchodzony w Polsce w dniu 21 stycznia. Babcię z wnukiem łączy więź pokrewieństwa. Z przepisów prawa rodzinnego wynika, że babcia:

  • może mieć zapewnione kontakty z wnukiem.
  • może łożyć alimenty na wnuka.
  • w pewnych sytuacjach staje się rodziną zastępczą.

Przepisy dotyczące kontaktów pomiędzy rodzicem a dzieckiem stosuje się odpowiednio do kontaktów babci z wnukiem. Oznacza to, że babcia może utrzymywać kontakt z wnukiem, czy to poprzez osobiste spotkania, czy też poprzez komunikację na odległość. W każdym razie forma tych kontaktów powinna uwzględniać dobro dziecka.

Prawo do poszanowania życia rodzinnego dziadków w stosunku do wnuków oznacza przede wszystkim prawo do utrzymywania normalnych relacji dziadków z wnukami poprzez kontakt, nawet jeśli kontakt ten odbywa się zwykle za zgodą osoby sprawującej władzę rodzicielską (wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 5.03.2019 r. w sprawie 38201/16).

Jeśli chodzi o alimenty od babci na wnuka, to obowiązek ten może powstać w następujących przypadkach:

  • gdy nie ma osoby zobowiązanej do alimentów w bliższej kolejności.
  • kiedy zobowiązana osoba w bliższej kolejności nie jest w stanie wykonywać alimentów.
  • gdy uzyskanie od zobowiązanej osoby alimentów jest niemożliwe lub łączy się z nadmiernymi trudnościami.

Obowiązek alimentacyjny babki nie polega na przerzuceniu na nią niespełnionego obowiązku alimentacyjnego ojca dzieci, może ona bowiem być zobowiązana jedynie do takich świadczeń na jakie pozwalają jej możliwości majątkowe, przy uwzględnieniu również jej usprawiedliwionych potrzeb (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 8.10.1976 r. w sprawie sygn. akt  III CRN 205/76).

Natomiast babcia może sprawować pieczę zastępczą nad wnukiem. Jest to dopuszczalne w przypadku niemożności zapewnienia dziecku opieki i wychowania przez rodziców. Podstawą zastosowania wobec dziecka pieczy zastępczej jest orzeczenie sądu.

Rozwód czyli walka o wszystko

Rozwód czyli walka o wszystko. Wiele aspektów składa się na to, że sprawy rozwodowe należą do skomplikowanych.

Przede wszystkim w postępowaniu rozwodowym można domagać się ustalenia winy rozkładu pożycia. Przypisanie winy rozkładu pożycia może być najczęściej skutkiem naruszenia osobistych lub majątkowych obowiązków małżonków. Jako przykłady zdarzeń pozwalających na przypisanie winy wymienia się:

  • zdradę.
  • nadużywanie alkoholu.
  • opuszczenie współmałżonka.
  • stosowanie przemocy domowej
  • nielojalność, naganny stosunek do członków rodziny.

W konsekwencji uznania przez sąd, że jeden z małżonków ponosi wyłączną winę w rozkładzie pożycia może być zasądzenie alimentów na rzecz małżonka niewinnego. Dodatkowo należy ustalić, że rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego.

Poza kwestią winy w sprawie o rozwód, gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci, dochodzą kwestię związane z władzą rodzicielską, alimentami, a także wykonywaniem kontaktów. Można to ująć w ten sposób, że do sprawy dorosłych małżonków dochodzą trzy sprawy rodzinne, którymi normalnie zajmuje się sąd rejonowy. Poza tym w tym zakresie konieczne może być udzielenie zabezpieczeń przez sąd w postępowaniu o rozwód.

Do tego mogą dochodzić kwestie związane z mieszkaniem małżonków i ich majątkiem. W wyroku rozwodowym dopuszczalne jest orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania przez czas wspólnego w nim zamieszkiwania rozwiedzionych małżonków. Poza tym można orzec eksmisję małżonka, którego zachowanie uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie.

Oznacza to, że slogan – rozwód walka o wszystko – nie jest pustym hasłem. Bez adwokata, który specjalizuje się w prowadzeniu spraw rozwodowych może być trudno uzyskać satysfakcjonujące orzeczenie.

Alimenty a koronawirus

Alimenty a koronawirus to ostatnio bardzo poważny temat rozważań nie tylko teoretyków, ale też praktyków prawa rodzinnego. Czy wpływ epidemii koronawirusa na możliwości zarobkowe może doprowadzić do zmniejszenia wysokości alimentów? Czy też zwiększenie kosztów utrzymania dziecka wskutek pandemii może skutkować podwyższeniem alimentów?

W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.

art. 138 kro

Co do zasady zmiana stosunków polega na:

  • istotnym zmniejszeniu lub
  • ustaniu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego albo
  • istotnym zwiększeniu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.

Powinno to doprowadzić do zmiany wysokości alimentów.

Zmiana stosunków powoduje też także zdarzenie, wskutek którego obowiązek alimentacyjny wygasa. Jest to sytuacja, kiedy na przykład uprawniony stał się zdolny do samodzielnego utrzymywania się. Inne przykłady to sytuacja, gdy doszło do zaprzeczenia ojcostwa, unieważnienie uznania dziecka, rozwiązania przysposobienia.

Z orzecznictwa sądowego wynika, że przez „zmianę stosunków” należy rozumieć zmianę okoliczności istotnych z punktu widzenia ustawowych przesłanek obowiązku alimentacyjnego i zakresu świadczeń alimentacyjnych. Zatem nie każda zmiana w życiu obowiązanego czy uprawnionego do alimentów będzie podstawą do zmiany orzeczenia alimentacyjnego, w szczególności jeśli nie ma charakteru trwałego, zasadniczego, i nie wyczerpuje przesłanek, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego.

Alimenty a koronawirus to hasło jeszcze nie znalazło odzwierciedlenia w upublicznionych wyrokach sądowych. Można zatem przypuszczać, że sprawy, które są związane z sytuacją pandemiczną, są jeszcze w toku. W każdym razie jest możliwość, aby taka argumentacja była podstawą pozwu o zmniejszenie wysokości alimentów albo ich podwyższenie. Wszystko zależy od okoliczności danego przypadku. W sprawach rodzinnych należy jednak pamiętać, aby przedstawić rzetelne dowody, które potwierdzają zgłoszone sądowi żądanie.

Opodatkowanie alimentów

Opodatkowanie alimentów związane jest z przepisami prawa rodzinnego oraz podatkowego. Przede wszystkim zgodnie z przepisami podatkowymi za przychody z innych źródeł uznawane są m.in. alimenty.

Wolne od podatku dochodowego są alimenty:

  1. na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25. roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną.
  2. na rzecz innych osób niż wymienione powyżej, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł.

Od powyższych zasad występują wyjątki. W razie, gdy sąd w sprawie o rozwód udzieli zabezpieczenia potrzeb rodziny, to świadczenia tego rodzaju nie stanowią przychodów. Oznacza to, że nie podlegają podatkowi. W tej sytuacji postanowienie sądu prowadzi do przekazania części przychodu jednego z małżonków. Przychód ten powstał wcześniej w ramach jednej małżeńskiej wspólności majątkowej.

Osoby dorosłe, które uzyskują alimenty, są zobowiązane do wykazania ich w zeznaniu podatkowym. Alimenty dla takich osób są rozliczane wraz z innymi przychodami.  Trzeba zatem obliczyć należny podatek według skali podatkowej.

Odsetki od alimentów podlegają podatkowi dochodowemu. Należności z tytułu odsetek powinny zostać wykazane jako przychód.

Opodatkowanie alimentów dotyczy zatem sytuacji, gdy osoba uprawniona uzyskuje od zobowiązanego świadczenie pienieżne na podstawie orzeczenia sądu, ale też umowy.

Nakaz wypłaty wynagrodzenia

Nakaz wypłaty wynagrodzenia to orzeczenie sądu, które nakazuje, aby wynagrodzenie za pracę (albo inne podobne należności) jednego z małżonków były w całości lub w części wypłacane na rzecz uprawnionego małżonka.

Jest to nakaz fakultatywny, a więc może być orzeczony, ale też sąd nie ma takiego obowiązku. Nakaz wypłaty wynagrodzenia ma na celu sprawne oraz szybkie wyegzekwowanie wykonania obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny. Dotyczy wyłącznie dochodów zobowiązanego małżonka.

Sąd rozpoznaje wniosek o wydanie nakazu wypłaty wynagrodzenia w postępowaniu nieprocesowym. Postępowanie wszczyna się na wniosek małżonka osoby zobowiązanej do zaspokajania potrzeb rodziny.

Wydanie postanowienia może nastąpić dopiero po umożliwieniu złożenia wyjaśnień zobowiązanemu małżonkowi, chyba że jego wysłuchanie nie jest możliwe lub celowe. Nie ma konieczności przeprowadzania rozprawy.

Wydanie nakazu uzależnione jest od wystąpienia następujących przesłanek:

  • istnienia związku małżeńskiego.
  • pozostawania małżonków we wspólnym pożyciu.
  • niespełniania przez jednego z małżonka obowiązku łożenia na potrzeb rodziny.

Za wspólne pożycie uznaje się utrzymywanie przez małżonków więzi uczuciowej, fizycznej oraz gospodarczej. Ustanie wspólnego pożycia małżeńskiego, uniemożliwia możliwość wydania nakazu wypłaty wynagrodzenia.

W treści postanowienia sąd wskazuje, czy nakaz dotyczy wszystkich świadczeń należnych zobowiązanemu małżonkowi, czy też jedynie niektórych z nich. Postanowienie może dotyczyć całości należnych małżonkowi kwot, czy też ich części.

W celu egzekwowania nakazu to sąd przesyła postanowienie pracodawcy, czy też innej osobie, która ma to orzeczenie wykonywać. Nie ma potrzeby korzystania z komornika w tym postępowaniu. Kwoty należne zgodnie z nakazem mogą być wpłacane na rachunek bankowy wskazany przez uprawnionego małżonka.

Wszczęcie postępowania o wydanie nakazu wypłaty wynagrodzenia lub innych należności do rąk drugiego małżonka nie pozbawia możliwości wystąpienia z pozwem o alimenty.